Afscheid

Toen ik de foto zag, wist ik het gelijk. Mooi, precies goed.
Genomen op de dag dat we eigenlijk een feestje zouden vieren; pensioen is nu eenmaal niet echt een afscheid. Jullie kenden elkaar tenslotte ook al zo lang; hij werkte er ruim 35 jaar, jij inmiddels 41. En, natuurlijk zou jij speechen op zijn feestje, en zouden we het allemaal niet droog houden. Als afsluiting zouden wij twee met nog een andere lieve collega een hapje eten, ademloos luisteren naar hoe bijzonder je vakantie was geweest. ‘Maak er een memorabele reis van’, zei ik nog. 'Ik ga mijn best doen', antwoordde je met jouw onvergetelijke lach.

In plaats van jouw woorden op zijn afscheidsreceptie waren er die vrijdag zijn woorden op jouw afscheidsdienst… en hielden we het allemaal niet droog. En ja, ook nu wist ik, je bent daar op de plek waar je wilt zijn. Mooi, precies goed.

Een zonnig zondagochtend

Waar gaat (moet) het heen? Met deze wereld, met ons mensen? Het schiet de laatste tijd regelmatig door mijn hoofd. Bijna iedere ochtend als ik de krant open sla, digitaal, dat dan wel, schreeuwt een verhaal me tegemoet over ‘iets of anders’ met dodelijke afloop. Vaak niet eens heel ver bij me vandaan. Om nog maar te zwijgen over wat er wordt geschreven over hetgeen er gebeurt over onze landsgrenzen heen. Verdrietig, dat maakt het me. Terwijl ik me terdege besef dat ik er niets aan verander. 

Ik heb echter wel een keuze. Wat laat ik wel of niet binnenkomen? En dus besluit ik op deze toch bijzondere zondagochtend onze weekendkranten, van papier, dat dan weer wel, te laten voor wat ze zijn. Maak een koffie, sluip naar buiten en laat de ochtendstilte en mijn herinneringen binnenkomen. 

Hier zit een dankbaar mens, in alle vrijheid... op zomaar een zonnige zondag.

Nooit meer

 26 juni 2008 ♱

Regelmatig denk ik aan de hoeveelheid 'nooit meers' die er zijn sinds die dag. 
Nooit meer even bellen, en vragen naar de verhoudingen van 'haar' komkommer in 't zuur.
Nooit meer even langs gaan, omdat je gewoon zin hebt in een bakkie.
Nooit meer 'Ma, kijk dan...' (en wachten op haar unieke reactie).
Nooit meer 'Leef je nog? Heb al een week niets van je gehoord.' 
Nooit meer, 'Dag lieverd, fijn dat je er even was, tot gauw.'
Nooit meer... tja, hoeveel 'nooit meers' gaan er in de tijd?

Intussen alweer 14 jaar zonder haar. Gelukkig zijn alle 'nooit meers' op een of andere manier stevig verankerd in herinneringen en in dromen. En, als ik mijn ogen sluit, zijn ze misschien wel helderder dan ooit.

Vandaag deed me dat denken aan een een mooi liedje, geschreven door Jeroen van Merwijk (♱), die het ook zo prachtig kon vertolken. Want, uiteindelijk draait het daar toch allemaal om, de Liefde, in welke vorm dan ook. En deze keer in liefdevolle herinnering.💓

Vrienden worden kennissen

 

'Troostend, vond ik het…’ Ze zegt het zachtjes. ‘Dank jullie wel, ik kan weer verder.’
De ander knikt instemmend en zegt: 'Met een lach en een traan…’

Beiden zijn er voor het eerst. Meegekomen met hun partner met (beginnende) dementie. Beiden mantelzorger, ieder met een eigen verhaal, een eigen route, een eigen proces.

Hoe bijzonder ook hun verhalen te horen. Mooi ook hier ruimte voor te mogen bieden, zodat die lach en die traan er ook kunnen zijn. Gewoon, omdat het soms zo ontzettend ingewikkeld en verdrietig is en ook gewoonweg benoemd mag worden. Je leven op z’n kop, na de diagnose dementie, al houd je het nog zo lang verborgen, het thema van deze adviesraad: ‘Welke invloed heeft de diagnose op relaties.’ Verhalen van vrienden die kennissen worden… maar gelukkig ook kennissen die ineens vrienden zijn.

Hier een bevoorrecht mens, dat ze dat zomaar met mij willen delen…

4 en 5 mei 2022

Maandagochtend, onderweg naar mijn werk, luisterend naar radio 4, één van mijn vele ochtendrituelen. Mijmerend over hoe dankbaar ik iedere dag weer ben voor mijn leven, mijn vrijheid, de douche die ik kon nemen, de kleren die ik kon aantrekken, dat ik gewoon weer wakker was geworden... werd ik geraakt door deze tekst...

Dat moet

Mag je nog genieten van de volle zon als niet zo heel veel verder mensen levens achterlieten Huizen, scholen, pleinen waar hun liefde ooit begon Mag je kijken naar je kind dat op pad gaat naar het strand, een bijbaan wacht op hem Als jongens net zo oud zich in dezelfde nacht vol overgave storten in strijden voor hun land Mag je camelia’s zien bloeien, je verbazen hoe dat felle rood na dorre kou komt bovendrijven Er is leven, er is leven na de dood Mag je lachen om een koe die huppelt, hapt naar frisse lucht Als kilometers verder kinderen huppelen op hun reddeloze vlucht Mag je zingen over lente als mannen schreeuwen over haat Mag je zoeken naar een kus als alles steen voor steen steeds kapotter gaat Mag je nog genieten Of sla je de plank mis als al het mooie verderop juist ver te zoeken is Als midden in verdriet niets er nog toe doet Dan mag genieten niet Dan is het iets dat móét Tekst: Richard Kemper

Een thuis

'Mijn meissie... steevast zorgde ze eerst voor iedereen, voordat ze aan zichzelf dacht.’ Hij klinkt zo liefdevol. Gisteren haalde haar nog op. Gezellig een dagje thuis, net als alle andere keren. En omdat het bijna Pasen is, staan er lekkere paaseitjes op tafel, in hun mooiste glazen schaaltje. Zijn stem is hoorbaar zachter als hij vertelt dat ze vroeger altijd met dat schaaltje rond ging. Eerst anderen, dan zij. Deze keer echter grijpt ze het schaaltje en houdt het bij zich. In een mum van tijd is het leeg…

‘Mijn meissie... na goed een uurtje zei ze: “Ik wil nu wel naar huis…”
Tja, daar woont ze nu en voelt ze zich thuis.'

Hij is 91 en iedere dag fietst hij naar 'zijn meissie'.
Ze woont al even niet meer thuis.

En mijn hoop is dat iedereen, alle dagen, zo’n plek heeft, dat voelt als een thuis, waar dan ook!

Bron: Alzheimercafé d.d. 13 april 2022

‘Zodra het kan, kom ik naar je toe en wandelen we de route samen...' Ze beloofde het (zichzelf) ruim 2 jaar geleden.

En onlangs was die dag er; op de kop af was ze 2 jaar schoon en wandelden we samen mijn toen bijna dagelijkse, vroege 'rondje dijk'.

We pauzeerden op het bankje. Voor we het wisten, waren we bijna 2 uur en vele herinneringen verder. Een lach, af en toe een traan en ineens merkten we dat we het koud hadden en schrokken we van de tijd.

Ruim 2 jaar geleden alweer. Tja, je moest wat hè in die tijd.
De foto's zijn me dierbaar. De geluidsopnames van de meest prachtige vogelconcerten stuurde ik dan naar haar, omlijst met een compilatie van al het moois dat ik had mogen aanschouwen. Gewoon, om haar een goede dag te wensen. Een dag dichterbij naar huis gaan, naar herstel, naar samen wandelen… 

Onvoorspelbaar

Zo nu en dan gebeurt het. Komt er ineens wel heel veel wereld binnen. Ik kan het niet uitleggen, denk ik. En misschien is dat ook wel niet nodig.

Wie kent ze niet. Die onvoorspelbaarheden uit het leven. Af en toe doen ze er gewoon nog een schepje bovenop. Soms stort dan het kaartenhuis in. Dikwijls ook niet en kijk ik met bewondering en respect naar de kracht die men vindt om door te gaan. Hoe anderen opstaan. Een stukje meelopen.

Vaak zit het in van die kleine dingen. Herinneringen ophalen. Een lach, een traan. Ze horen er zo bij. En als je dan de wereld moet verlaten, samen zorgen dat je niet verlaten bent. Mooi.

Regen klettert tegen de ramen. Wind beukt ons olijfboompje van links naar rechts; het houdt dapper stand. Net als velen in het gewone leven; afgewisseld met licht en donker, verdriet en humor, mysterie... onvoorspelbaar.

Vrijdagavond is hij overleden, op 95-jarige leeftijd, Thich Nhat Hanh; monnik, schrijver, vredestichter...

Ooit las ik zijn uitleg over de boeddhistische les van de lotus: de schitterende bloemen groeien alleen op vieze modder. De ellende in de wereld, vertelde hij, dat is de modder. De lotus is geluk. Er is, zo had hij in zijn leven gezien, genoeg modder om gebruik van te maken, zei hij.

Ik moest er deze week een paar keer aan denken. Want, wat een modder kwam er voorbij. Was het niet op social media, dan wel in de krant of op tv. En, hoe kan het ook anders, dan komen er soms herinneringen boven. Wordt misschien ook jouw modder weer omgewroet.

Ik hoop in ieder geval dat je dan vooral kijkt naar het mooie wat uit die modder kan groeien, zoals bijvoorbeeld volmondig kunnen zeggen: "Het was niet mijn schuld." Die Lotusbloem gun ik iedereen!

Lichtpuntje

 

Ik meld me netjes bij de balie dit keer omdat er een ruimte voor me is gereserveerd. Mijn naam en vrijwillige functie doen bij de baliedame geen lichtje ontbranden en het duurt dan ook even voor ook zij de reservering ziet op het inmiddels door haar naar mij gekeerde beeldscherm. Ik bedank haar met mijn meeste vriendelijke glimlach.

Als ik me omdraai, kijk ik in een paar lachende ogen; ze kon alles van een afstandje volgen...

Het gesprek is vertrouwd, alsof er niet bijna vier jaar tussen zit; de intake bij hen thuis voor een maatje voor haar vader. Drie maanden geleden is hij overleden. En ik zie het verdriet in haar ogen als ze vertelt hoe het was en hoe het nu is met haar moeder; zij kreeg kort daarvoor eveneens de diagnose Alzheimer… en ‘hoe geweldig zou het zijn als je ook voor haar een lichtpuntje kunnen verzorgen…’

PS: ben er nog even stil van...

Klein

Iets kleins voor de één, iets groots voor de ander. Simpelweg omdat alles niet altijd zo simpel is als het lijkt. Net als het schrijven van een verhaaltje, met maar 150 woorden….

Zo liep ik vanochtend weer eens een rondje. Iets later én ‘aan de andere kant’. Ze verraste me dan ook compleet door haar zwaaiende: ‘Hé wat leuk én lang geleden. Kom je zo wel tegen, kletsen we bij oké?’

Bij de kano’s ons ‘tegenkom- en draaipunt’. En al bij-kletsend liep ze mee naar daar waar ik vandaan kwam.

Ik werd blij van haar verhaal. Ze was hersteld. EMDR had haar meer dan goed gedaan. Had alles zelf betaald, maar had haar vakantiegeld er graag voor over gehad, zei ze lachend. Was dankbaar, genoot weer. En dan vooral van de waardering die ze nu iedere dag krijgt, zo maar, ongevraagd én oprecht; inmiddels werkt ze met mensen met dementie...

Vrij(heid)...

Het eerste wat me opvalt als ik de huiskamer binnen stap, is een grote koffiemok op een heel klein theelichtje met een dapper wapperend vlammetje eronder. Eigenlijk best slim, zo'n warm-houd-lichtje, al heeft het beeld met de man in een stoel ernaast ook iets tragisch. Het idee is waarschijnlijk uit nood geboren en het voelt een soort van eenzaam.

Met enige regelmaat voer ik gesprekken met mantelzorgers van mensen met (beginnende) dementie. Vaak zijn ze moe of soms gewoon aan het eind van hun latijn. En ook haar vallen de mantelzorgtaken zwaar, beaamt ze als ik er naar vraag. In de tijd dat ik met haar praat, mengt hij zich niet één keer in het gesprek. Hij beweegt zelfs niet en dus blijft ook de koffie onaangeroerd. Pas als ze zijn stoel richting mij draait en zegt hij niet goed hoort, ontstaat er iets van contact.

Moeizaam richt hij zijn hoofd op. Zijn ogen vinden de mijne als ik met een glimlach vraag of hij me goed verstaat. Ik zit namelijk nogal schuin naast hem. Hij knikt. Ik vat het maar op als een positieve bevestiging. Het gesprek is best vermoeiend. Misschien voor hem nog wel het meest. Hoewel, ook ik moet moeite doen om 'bij hém te blijven'; voornamelijk veroorzaakt door het veelvuldig goed bedoelde 'invullen' van zijn vrouw. Zijn spraak is traag en voor hij een vraag beantwoordt, neemt hij een lange pauze; hét moment voor haar om in te springen. Zo herkenbaar. Ook ik maakte me daar bij mijn vriendin regelmatig schuldig aan. Ach ja, al doende...  Desalniettemin ontstaat er als vanzelf een openhartig en bijzonder gesprek. Zo eentje die nog lang bij me resoneert. Er komt zelfs een oude uitdrukking van mijn moeder aan te pas en hij schiet met glimmertjes in zijn ogen hard in de lach als ik zeg dat zij die dan alleen net iets grover verwoordde dan: 'Ze kunnen beter over je kletsen dan van je eten.'

Toch stapte ik even later zonder glimlach naar buiten, en dat gebeurt me niet zo vaak. Want, eerlijk is eerlijk, regelmatig kunnen we wél van betekenis zijn, met de juiste vrijwilliger. Kleuren we de dag, soms al met een uurtje in de week. Hier wist ik het even oprecht niet... of misschien juist wel. En die wetenschap - hoe tegenstrijdig ook - was wederom een belangrijke les. Hij zat namelijk helemaal niet te wachten op 'nieuwe vriendschappen'... zoals hij klip en klaar uitlegde: 'Al mijn vrinden van weleer, zijn inmiddels niet meer Heleen, zo heet je toch hè?' Tja, ga er maar aan staan. Geen lunches meer en verhalen ophalen met je oude studiematen in je oude studiestad. Geen boeken meer schrijven. Geen antwoorden meer geven, maar in plaats daarvan jezelf steeds vaker horen zeggen: 'Vraag het maar aan haar...' Blij moeten zijn omdat anderen dat tegen je zeggen. Met van alles en nog wat, een nieuwe traplift, je koffie op een lichtje. Terwijl, als je zou mogen (kunnen) kiezen, je misschien wel heel graag weer in die tuinkamer beneden, met je koude koffie....

Ik moest er ineens aan denken vandaag, op mijn vrije dag. Zo'n dag die compleet anders verliep dan ik me had voorgenomen. Geen wandelen bij zonsopkomst. Geen werken in de tuin of uitpakken van dozen. Niets van dat alles, simpelweg omdat ik zelf die keuze maakte, kan maken. Er was ook niemand mij vertelde dat dat mogelijkerwijs niet zo verstandig was, ik beter.... naja, vul maar in. Denkend aan dat gesprek van toen, prijs ik mezelf dan ook gelukkig en gezegend. Ben ik dankbaar voor de (keuze)vrijheid die ik iedere dag, ieder moment heb.

En eén van die keuzes is in ieder geval om ook in het nieuw jaar nog veel meer te doen, vooral samen met en voor diegenen bij wie die (keuze)vrijheid niet meer zo vanzelfsprekend is.