Loslaten...

De bladeren aan de bomen wiegen zachtjes heen weer, als ik toevallig een blik naar buiten werp. Er valt er eentje. Gedragen door de wind, dwarrelt hij weg. Herfst. Loslaten, denk ik gelijk. Ach, hoeveel is daar al niet over geschreven? Maar wel een woord dat vooral de afgelopen week door mijn hoofd spookte.

Loslaten van (het) leven, van iemand. Vaak zo onlosmakelijk verbonden met de dood. Als het moment daar is, gaat het gek genoeg vanzelf. Al denk je van tevoren misschien dat het je nooit gaat lukken. Belangrijk om te doen ook, dat loslaten van iemand. Zodat diegene ook de rust en de kracht vindt en voelt dat het goed is om te gaan, het leven los te laten. Mijn ervaring leert inmiddels dat het een intens, bijzonder, maar ook heel waardevol proces is om mee te mogen maken.

'Je zult wel in een zwart gat vallen Heleen...' Een opmerking die ik regelmatig hoorde toen mijn vriendin nog leefde: 'Wat als ze er niet meer is, dan zul je wel... ' En ook nu weer, allicht vanuit de beste intenties, nu dat moment echt hier is, onomkeerbaar; een week geleden namen we afscheid van haar. De zon scheen, ook die dag klopte alles. Natuurlijk vloeiden tranen, was verdriet bijna tastbaar. Maar het was ook een mooi samenzijn, omluisterd met lichtjes, mooie muziek en het vertellen van verhalen over wie ze was, wat ze deed, haar zorgen, haar humor, haar liefde, haar gezelligheid, haar leven. En weet je, dat gat dat valt wel mee, als je het hebt over het invullen van mijn tijd. Neemt uiteraard niet weg dat ik een leegte voel; het feit dat ze er simpelweg niet meer is. Dát is wennen. Het weten dat je nooit meer naar iemand toe kunt. De dingen doen, die je altijd samen deed, dat voelt als een gat... en went eigenlijk maar een heel klein beetje.

Iemand loslaten die sterft, het gaat vanzelf; je hebt simpelweg geen keuze. De vraag die mij de laatste paar dagen echter wakker hield, was meer die van: 'Maar hoe ga ik dan nu al dat andere loslaten, ook zo verbonden met zeker de laatste fase van haar leven? Mevrouw van K., die ineens mijn handen pakt als ik vraag hoe het met haar gaat, en dan uit het niets met een ernstige moederlijke blik vraagt: 'Maar hoe is het nou dan met jouw man dan?' Ze heeft mijn lief nog nooit ontmoet... Meneer Van der W., die lachend vraagt of ik gepromoveerd ben, als ik twee stoelen voor hem wegschuif van de tafel, zodat hij er met zijn rolstoel bij kan en we kunnen beginnen met het middageten. 'Of doe je gewoon hand- en spandiensten? Fijn hoor, dat je dat blijft doen...!' E., bij wie -op het moment dat ik over haar hand wrijf en vraag of ze het gezellig vindt om samen te eten en of ik haar mag helpen- de mooiste ontspannen glimlach doorbreekt en de dames dan die zitten te bekvechten onder het eten - geen idee waar het over gaat - na een geintje en wat afleiding de rust wederkeert en ik samen daarna met ééntje gezellig aan de afwas ga... en nog zoveel meer...

Tja, loslaten. Tegelijkertijd weet ik dat ik a) geen beloftes hoef te doen, b) dat allemaal - en nog zoveel meer- misschien wel heel erg ga missen, maar c) blij ben dat ik daarin wél een keuze heb. 

Ik koos dan ook om weer eens een weekend thuis door te brengen. Toe te geven aan een lome moeheid, die de hele week al als een zware jas voelt en niet zo makkelijk af te schudden lijkt. Uiteindelijk gaat dat ook wel lukken hoor. Natuurlijk. Ik weet hoe het werkt en misschien nog wel belangrijker, wat ik eraan kan doen. Waar ik niettemin dan wel heel blij van word, is dat er op het werk meer dan begrip is, van alle kanten; fijn om gezien en gehoord te worden. Dat ik ook nog steeds energie krijg van het vrijwilligerswerk, het zoeken van een maatje voor mensen met beginnende dementie; bijzonder om te merken hoe het gewaardeerd wordt. Hoe gaaf het is dat er een lunchafspraak staat met die vriendin, die ik al veel te lang niet meer gezien heb; tijd om ouderwets bij te kletsen op een toch wel iets bijzondere dag. En dat de moeder van mijn vriendin daar straks belde om te zeggen dat ze 'verlang naar me heeft', zoals ze altijd zo mooi in dialect zegt. Onze wekelijkse telefoongesprekken mist, mij mist... en graag zeker wil weten dat ik langskom om te doen wat we al een tijd geleden hebben afgesproken; iets moois, iets blijvends, iets …. maar daarover later meer.

Loslaten, of ach, misschien wel gewoon 'anders vastpakken', want dát kan natuurlijk ook!

mono on aware

Mono on aware, een Japanse tekst die afgelopen zaterdagochtend toevallig in beeld verscheen toen ik -eigenlijk geheel tegen mijn principes, en dus nog niet helemaal wakker- de televisie aanzette. Ik houd namelijk heel erg van de stilte die de ochtend brengt. De dag zachtjes zien en horen beginnen, het fluiten van de vogels, miauwen van Mies... 

Afijn, die ochtend doorbrak de stem van Paulien Cornelisse de stilte en hoorde ik haar zeggen: 'Mono-onawaaaree… of wel 'Alles is vergankelijk'. Glimlachend dacht ik, je moest eens weten hoe toepasselijk dit is, op dit moment. Toeval? Ach, ik geloof inmiddels anders, door ervaring rijker, dat alles komt zoals het komt en moet zijn. Iets waar ik ook in de dagen die achter me liggen weer simpelweg het nodige bewijs van heb mogen ervaren.

1.039 dagen, 148 weken, 34 maanden... en een paar dagen. Intensieve, mooie en bijzondere dagen, weken, maanden. Net als de afgelopen week. Voor mijn gevoel nog steeds niet goed in woorden te vatten, al zou ik er een boek over kunnen schrijven.

2 jaar, 10 maanden... en een paar dagen, een tijd waarin ze soms best verdrietig was, als ze merkte dat veel dingen waar ze vroeger haar mooie handen niet voor omdraaide, niet meer lukten. 34 maanden... en een paar dagen, waarin ze regelmatig boos was, als ze het gevoel had niet begrepen te worden. 148 weken... en een paar dagen, waarin ze zich soms onveilig voelde, bang was, de wereld en de werkelijkheid niet meer snapte. 1.039 dagen, waarin ze gelukkig ook heel veel bijzondere, gezellige en mooie momenten beleefde, zoals vorige week zaterdag nog. Een mooie dag, de zon scheen, en dus weer eens 'ouderwets' wandelen, in de rolstoel. De zonnehoed op haar hoofd, die we kochten tijdens een van onze heerlijke bezoekjes aan het tuincentrum, samen met mijn lief. Onze 'vaste route', langs het fietspad, de paarden, koeien, schapen en zelfs de zwanen waren er, op de plek waar we tijdens een van onze allereerste wandelingen het nest ontdekten. Alweer 2 jaar, 10 maanden... en een paar dagen geleden.

Bijna 3 jaar, omringd door warme en liefdevolle zorg op Klein Houtdijk. Stuk voor stuk unieke en lieve mensen, betrokken medewerkers, die misschien wel meer dan anders, alles in het werk stelden voor haar welzijn. Iedere dag weer het uiterste gaven en deden om het haar naar de zin te maken, te laten voelen dat ze er mocht zijn, welkom was, veilig was; ze was dan ook best bijzonder, mijn lieve, dappere vriendin. 

En wat ging het snel, die laatste week, die laatste paar dagen. Maar wat was het goed, eenvoudigweg omdat alles klopte. Alles ging en was, zoals het moest zijn, door niets of niemand geregiseerd... of misschien dan toch wel een heel klein beetje? *knipoog*

'Positief zijn is een keuze' en 'Altijd je hart volgen Leentje, doe ik ook.' Hoe vaak heb ik haar dát horen zeggen -en zien doen- gedurende onze 35-jarig durende vriendschap en zelfs in die 1.039 dagen, 148 weken, 34 maanden, 2 jaar en 10 maanden... en die paar dagen, tot aan dat bijzondere moment dat de Alzheimer verdween, als sneeuw voor de zon...Ook vandaag is het een mooie dag, schijnt de zon terwijl ik dit schrijf, en wat ben ik blij dat ik naar haar goede raad heb geluisterd.

Vanmiddag dan toch echt onze laatste wandeling, nemen we in kleine kring afscheid, herdenken en vieren we haar leven; haar gezelligheid, droge humor, warmte en liefde, zo onlosmakelijk verbonden met wie ze was. En ik weet het zeker, zoals ze zelf ooit mooi verwoordde toen ik haar verhaal mocht optekenen voor het boek 'Ik heb dementie', dat ze zich ook op haar laatste reis helemaal 'te pletter geniet!'

Dag lieve vriendin, ik ga je missen en nooit vergeten!

*klik hier*